Cmentarz Obrońców Westerplatte, Gdańsk

Założenie cmentarza zainspirowane jest układem labiryntu, który wydzielając i przedłużając użytkownikom drogę do jego wnętrza, daje czas na stopniowe wyciszenie się. Południowa elewacja cmentarza zaprojektowana jest z myślą o stworzeniu spójnej kompozycji z otaczającym ją terenem zieleni. Symboliczne przejście ze strefy Profanum do strefy Sacrum wyznacza ażurowa przesłona z rytmicznych, smukłych elementów pionowych. Elementy wertykalne mają również na celu podkreślenie istniejących drzew historycznych oraz włączenie ich w kompozycję założenia. Tło dla tego planowego założenia stanowi stalowy mur o zróżnicowanej, lecz wpadającej w ciemne tonacje fakturze.

Jako uzupełnienie Placu apelowego, przewiduje się jednogatunkowe nasadzenia długowiecznych dębów szypułkowych o naturalnym krajobrazowym pokroju, nawiązujących do historycznie zachowanych gatunków. Zastosowanie jednego gatunku pozwoli na subtelne wyodrębnienie tej przestrzeni z przylegającego terenu zieleni wysokiej. Jednocześnie rozstawa nowo projektowanych drzew stopniowo traci regularność zmierzając w kierunku „zmieszania się”, „scalenia” z istniejącym terenem zieleni wysokiej.

Chcąc zachować krajobrazowy charakter założenia, unikając sztuczności i jaskrawych niskich rabat bylinowych, wprowadza się jedynie formy pnące roślin, które porastają fragmenty muru cmentarnego, rozrzeźbiając jego formę. Są to pnącza zrzucające liście na zimę, a także atrakcyjnie przebarwiające się na jesień, które współgrają ze zmiennością sezonową sąsiedniego terenu zieleni o charakterze leśnym.

Teren cmentarza jest „chroniony” przez symbolicznych obrońców oraz grubą powłokę muru. Jego skóra – stalowe arkusze blachy – to nawiązanie do osłony z pancerza. Widać na niej rany, których nie dało się uniknąć podczas otoczenia z każdej strony. Ślady postrzałowe noszą również obrońcy Westerplatte ustawieni wokół cmentarza.

W posadzce przedpola i placu apelowego dostrzec można falę nacierającą na obrońców. To właśnie od wschodu wojska niemieckie stopniowo wdzierały się na półwysep. Pasy w nawierzchni zatrzymują się na murze, tak jak nieprzyjaciela zatrzymywał upór polskich żołnierzy. Niestety obok muru widać przełamanie, które zapowiada nieuniknioną klęskę..

Stal jest materiałem powszechnie wykorzystywanym w celach obronnych. Podlega ona procesom uszlachetniania tworząc odpowiednie cechy jak wytrzymałość, twardość, odporność na warunki zewnętrzne. Procesom uszlachetnień towarzyszą defekty, które pozostawiają widoczną strukturę materiale. Uszlachetnieniom podlega też żołnierz, który podczas swej służby cechuje się męstwem, odwagą, solidarnością. Chcąc pokazać zołnierza takim jakkim był, z jego obawami i strachem, uwypuklamy defekty materiału tworząc z nich strukturę muru.

OBROŃCY SYMBOLICZNI

Jest rok 1939. Symbolicznym żołnierzem jest każdy z nas.

Walczymy w obronie kraju, kultury,

w imieniu Westerplatte.

Tu wszystko się zaczęło.

OBROŃCY HISTORYCZNI

Nagrobki poległych na Westreplatte żołnierzy to proste bloki

z białego kamienia. Rozrzezbione u podstawy, wyrastają z ziemi, na której toczyła się bohaterska walka o utrzymanie polskiej ziemi.

Ich prosta forma wydobywa je na pierwszy plan przed skomplikowaną fakturę muru i jednocześnie nawiązuje do innych obrońców – tych symbolicznych wokół terenu cmentarza.

Postawę każdego z Poległych cechował heroizm i odwaga. Kumulacja tych cech wśród każdego walczącego dawała silny efekt długiego czasu obrony. Zagęszczające się rozmieszczenie słupów nawiązuje do braterstwa i wzajemnej współpracy żołnierzy.

Rozpraszający się układ słupów symbolizuje współdziałanie Obrońców, które rozpowszechniało się w kraju dodając ducha walki obywatelom.

Chcąc przypomnieć, że Bohaterzy oprócz bycia żołnierzami byli przede wszystkim synami, mężami, ojcami, przewidujemy kilka słupów na palcu apelowym, wśród gromadzących się mieszkańców.

ILUMINACJA

Planuje się oszczędną iluminację najważniejszych obiektów na terenie: śladów wartowni nr 5, obrysu willi oficerskiej oraz nowo projektowanego muru prowadzącego do samego Cmentarza Obrońców Westerplatte. Wewnątrz cmentarza, za pomocą światła podkreślono oś w kształcie krzyża, nawiązując do symboliki religijnej.